AİLE ANAYASASI
Aile işletmelerinde, kişisel amaçlar, aile amaçları ve şirket amaçları devamlı olarak veya zaman zaman birbirleriyle kesişirler. İşte bu kesişimin yaratacağı zararlardan aileyi ve işletmeyi korunmak ve bu kesişmelerin çözümüne harcanacak enerjiyi en aza indirmek için aile anayasalarının hazırlanması ülkemizde giderek artan bir hızla gündeme gelmektedir.
Aile Anayasası, ailenin misyonu, vizyonu, felsefesi ve değer yargıları doğrultusunda aile ile şirket faaliyetlerinin birbirleriyle nasıl etkileşim içerisinde olacağını düzenleyen politikaların bütünü olup bu politikaların hukuki temellere dayandırılarak yazılı bir belge haline getirilmesidir. Aile Anayasaları, aile şirketlerinin sürdürülebilirliklerinin sağlanması için şirketin kurumsallaşması yanında aile ilişkilerinin de kurumsallaşmasını sağlamayı hedeflemektedir. Ancak kurumsallaşmış ve anayasası olan aile şirketlerinin uzun süreli yaşamasının mümkün olduğu günümüzde mutlak kabul görmüş bir olgudur.
AİLE ANAYASALARININ KAPSAMI
Genel hatlarıyla Aile Anayasalarının kapsamı şu şekildedir:
1. Anayasanın amacının, hedeflerinin ve aile değerlerinin belirlendiği ilk kısım
2. Profesyonel yönetim, aile üyeleri yöneticiler, aile ve işin sınırları,aile ve işletme amaçlarının ayrımı, personele yaklaşım, profesyonel yöneticiler gibi konuların işlendiği genel kural, kavram ve tanımlar kısmı
3. Çalışma ilişkilerinin, şirketin idari yapısının ile aile toplantıları, aile konseyinin kurulması, aile konseyinin üyeleri, aile konseyinde karar alma,toplantı ve toplantı gündemi ve aile konseyinin faaliyetlerini düzenleyen yönetim usullerinin belirlendiği kısım
4. Açık ve net bir biçimde ve de ilgili kanunlar açısından açıkta kalan bir alan bırakılmadan mülkiyet ve diğer hukuki hakların belirlendiği kısım
AİLE ANAYASASI HAZIRLANMASININ AŞAMALARI
1. Aile Anayasası hazırlamaya yönelik ihtiyacın tespiti
2. Aile Konseyi Üyelerinin seçim yönteminin belirlenmesi
3. Aile Konseyinin oluşturulması
4. Aile Konseyinin çalışma esaslarının belirlenmesi
5. Aile misyonunun, vizyonunun, hedeflerinin ve değerlerinin belirlenmesi
6. Aile Anayasasında hangi hususların yer alacağının (kapsam) belirlenmesi
7. Aile Anayasasını değiştirme koşullarının tespiti
8. Anayasaya aykırı davrananlar için disiplin sisteminin geliştirilmesi
9. Aile Anayasası taslağının oluşturulması
10. Aile Anayasası taslağının aile fertlerinin görüşlerine sunulması
11. Aile Anayasasının son şeklinin oluşturulması
12. Aile Anayasasının son şeklinin tüm aile mensuplarına sunulması ve dağıtımı
AİLE ANAYASALARINDA AİLENİN TÜMÜNÜN MUTABAKATI
Aile Anayasası, esasında yazılı bir uzlaşma belgesidir. Bu nedenle, aile anayasası oluşturmak için, öncelikle aile üyelerinin bir araya gelerek, belirli ilkeler ve amaçlar üzerinde anlaşması gerekir.
Fakat, altını çizmek gerekir ki, aile anayasaları hazırlanması süreçlerinde asıl önem arzeden husus, bütün aile fertlerinin üzerinde noksansız anlaştığı ve içselleştirdiği bir aile anayasasının uygulamaya geçirilmesidir. Aksi takdirde, aile anayasasının, evrak olarak mevcut olduğu halde, uygulamadaki mevcudiyedi ve işlevselliği sağlanamaz. Bu nedenle, aile anayasası tüm aile fertlerince ortaklaşa kabul görmüş ve herkesçe anayasanın yararı üzerine kanaat getirilmiş olması gerekir.
Ayrıca; her devlet anayasasının, çağın dinamiklerine ve gerekliliğine göre sürekli geliştirilmesi icap ettiği gibi, aile anayasası da mutlaka yaşayan bir anayasa olmalı ve gelişmelere bağlı olarak güncellenmelidir.
Aile Anayasası kapsamında önem arzeden diğer bazı hususlar ise şöyledir:
1. Şirkette ortak olan tüm aile fertleri, öncelikle bir aile anayasasına ihtiyaç olduğu konusunda görüş birliğine varmalı, eğer olumsuz görüşte olanlar varsa onların ikna edilmesi ve iş hayatının dışındaki aile fertlerinin de mutlaka detaylı biçimde bilgilendirilmeleri gereklidir.
2. Aile Anayasası hazırlıklarını yürütecek ve bu konuda aileye liderlik edecek bir danışman görevlendirilmelidir.
3. Aile Anayasası, oluşturulacak Aile Konseyi tarafından ailenin değerlerine, önceliklerine ve hedeflerine göre karara bağlanan kurallarla şekillendirilmeli ve Aile Konseyi ilk olarak toplantı ve karar prensiplerini belirlemelidir.
4. Tüm ana prensipler üzerinde etraflıca tartışılarak ve anlaşılarak belirlenmelidir.
5. Anayasa çalışmalarına, mevcutsa, birinci kuşağın katılması mutlaka sağlanmalıdır. Hazırlık süreci demokratik bir ortamda yürütülmeli ve herkesin özgürce fikrini beyan etmesinin önü açılmalıdır. Konseyde yönetim kurulu yapılanması, aile üyelerinin şirket içinde görevlendirilmesi kriterleri, emeklilik, ölüm hali, miras, anlaşmazlıkların çözüm biçimi ve anayasaya aykırı davranışların yaptırımları ve buna benzer hassas konuların da konuşulması elzemdir.
6. Süreç boyunca son derece objektif, yapıcı ve iletişime açık, aynı zamanda da güven verici tarzda davranışlar sergilenmelidir.
7. Aile anayasası taslağı oluşturulduğunda, diğer aile fertlerinin görüşlerine başvurulup onların da sürece katılımları sağlanmalıdır.
Kuter, aile şirketlerinde aile üyeleriyle kapsamlı görüşmeler gerçekleştirmekte, aile bireylerinin beklentilerini ve taleplerini değerlendirerek Aile Anayasası hazırlamaktadır. Bu çalışmalarda Kuter, ilgili şirketin çok uzun yıllar boyunca kesintisiz bir büyüme potansiyeline sahip olmasını ve aile fertlerinin tüm enerjisini çevredeki fırsat ve tehditlere yönelttiği bir anayasa oluşturmayı hedefler. Ayrıca Kuter, Aile Anayasasının şirkete özel bir kavram olup her bir şirket için, diğer şirketlerinkinden farklı ve ilgili şirketi yansıtan “kuruma özel” bir belge olduğu bilinciyle çalışmalarını yürütür.